Trad. libre (Esp)IPATNRMORPHGLOSS
La mujer (que está parada) embarazada se está tocando la panzada aHlo manaGai ipotetak Rakomda ahlo manaGai ipotetak rakomda ahlo mana-Gai i-pot-tak r-akomDet mujer estar.embarazada-Atr.f 3sg-tocar-AspProg panza
Está leyendo un libroRoenaGantaGalek da leReroenaGantaGalek da lerer-oen-aGa-ta-aGa-lek da l-er-e3sg-cantar-Nmz-AspDur-Nmz-Dir Det 3Pos-escribir-NmzRes
Mi abuela tiene alzado al nietito ni ikomeena ka'altoot laBalokini ikomeena ka’altoot laBalokini i-komena Ø-ka’altoot l-Bal-okiDet 1Pos-abuela 3sg-alzar 3Pos-nieto-Dim.m
recién nacido que está durmiendo (dormidito)[nanake] laGaotSake [nakani] laqata laqatoki[nanake] laGaotSake [nakani] laqata laqatoki[nanake] laGaotSake [Ø-naka-ni] Ø-laqa-ta Ø-laqa-oki[Pro3] Adv [3Af-nacer-Dir] 3sg-dormir-AspDur 3Sg-dormir-Dim.m
El nene está mamandoni noGot lipetakni noGot lipetakni noGot Ø-lip-takDet nene 3Af-mamar-AspProg
La madre tiene alzado al nenito y está dando de mamarni latee ka'altoot ilipiGantak ´aalkokini latee ka’altoot ilipiGantak Laalkokini l-atee Ø-ka’altoot i-lip-Gan-tak L-jalk-okiDet 3Pos-madre 3Af-alzar 3sg-mamar-Cau-AspProg 3Pos-nene-Dim.m
Ahora están adentro del dispensario (lugar.donde.se.cura)naÄi vesaÄe nataRenatankanagi vesage natarenatankanagi ve-sa-ge n-ataren-ta-kaAdv Ex-??-Alat Ind-curar-AspDur-Cl
Está desnudito lo están mirando quieren que se curenetaokoki RaHansak Sim nataReneknetaokoki rahansak Sim natarenekne-ta-oki r-ahan-sak Sim n-ataren-ekExDinámico-AspDur-Dim.m 3sg-mirar-AspProg MM PosInd-curar-NmzRes
El nenito está enfermo lo llevaron al médiconi noGutoki lalolatak ioondoRo ke nataRenataGanaqni noGutoki lalolatak ioondoro ke natarenataGanaqni noGot-oki l-alola-Gaik i-oondoro ke n-ataren-ataGan-aGDet nene-Dim.m 3Pos-estar.enfermo-Atr 3sg-llevar Obl Ind-curar-Detr-Nmz
Él, el doctor (el que cura) ahora le va a dar remedio y sano (para que sane)danake nataRenataGanaGa naÄi iao lataH nata imeBekdanake natarenataGanaGa nagi iao latah nata imeBekdanake n-ataren-ataGan-aG-a nagi i-ann-o l-atah n-ata i-meBekPro3 Ind-curar-Detr-Nmz-f Adv 3sg-dar-AspPros 3Pos-remedio Ind-remedio 3sg-estar.sano
La mujer que cura está revisando el corazón de la nenita apretándoloni aHlo nataRenataGanaGa iaHantak ni nuGutuli patakatani letaGanatani ahlo natarenataGanaGa iahantak ni nuGutuli patakatani letaGanatani ahlo n-ataren-ataGan-aG-a i-ahan-tak ni noGot-oli Ø-pataka-ta-ni l-etaGanataDet mujer Ind-curar-Detr-Nmz-f 3-mirar-AspProg Det nene-Dim.f 3sg-apretar-AspDur-Dir 3Pos-corazón
está sentada en la camilla están al lado de la ventanakaamesani kini lomaloki vesaÄe lai na koioGonaGakikaamesani kini lomaloki vesage lai na koioGonaGakikaam-sa-ni ke-ni l-omala-oki ve-sa-ge lai na koiGon-aGa-kisentar-??-Dir Obl-Det 3Pos-cama-Dim.m Ex-??-Alat Adv Det mirar-Nmz-Cl
Las mujeres están en el lugar en que se curadua aHlo vesaÄe di nataRenataGankadua ahlo vesage di natarenataGanka dua ahlo ve-sa-ge di n-ataren-ataGan-kaDet.Pl mujer Ex-??-Alat Det Ind-curar-Detr-Cl
las doctoras la están vacunando (pinchando) mientras que las otras esperanduanake nataRenataGanaGa iandetape dua lia RaBanaGantapeduanake natarenataGanaGa iandetape dua lia raBanaGantapeduanake n-ataren-ataGan-aG-a i-ande-tape dua lia r-aBan-Gan-tapePro3 Ind-curar-Detr-Nmz-f 3sg-pinchar -AspProg.Pl Det.Pl Adv 3sg-esperar-Detr-AspProg.Pl
El médico le está midiendo la presión da nataRenataGanaq naalokontak la presionda natarenataGanaq naalokontak la presionda n-ataren-ataGan-aG n-aalokon-tak la presionDet Ind-curar-Detr-Nmz.m Med-medir-AspProg
y ella tiene en los brazos a su nietitoni aHlo ka'aldok laBalokini ahlo ka’aldok laBalokini ahlo Ø-ka’aldok l-aBal-okiDet mujer Ind-ka’altoot 3Pos-nieto-Dim.m
El médico está parado pero la mujer está sentadada nataRenataGanaGa notSatetani ni aHlo kaametanida natarenataGanaGa notSatetani ni ahlo kaametanida n-ataren-ataGan-aG-a Ø-notSat-ta-ni ni ahlo kaam-ta-niDet Ind-curar-Detr-Nmz-f 3sg-estar.parado-AspDur-Dir Det mujer sentar-AspDur-Dir
el hombre está enfermo ahora está en cama (acostado) ni jale lalolaGaik naÄi vetalek di loma ni jale lalolaGaik nagi vetalek di lomani jale l-alola-Gaik nagi ve-ta-lek di l-omaDet hombre 3Pos-estar.enfermo-Atr Adv Ex.AspDur-Dir Det 3Pos-cama
el médico lo está curandonataRenataGanaGaq iataRentaknatarenataGanaq iatarentakn-ataren-ataGan-aG i-ataren-takInd-curar-Detr-Nmz 3sg-curar-AspProg
Todo este lugar donde se cura es blanconawe na loma na natarentanka laleaGaiknawe na loma na natarentanka laleaGaiknawe na l-oma na n-ataren-ta-ka lalea-GaikCuant Det 3Pos-lugar Det Ind-curar-AspDur-Cl ser.blanco-Atr
la viejita está boca arriba y le están curando el ojo porque le dueledi koGoioli RelokotaSim natarensak qote iBetetakdi koGoioli relokotaSim natarensak qote iBetetakdi koGoi-oli r-loko-ta-Sim n-ataren-sak qote i-Bet-takDet viejo-Dim.f 3sg-acostado.boca.arriba-AspDur-Dir Med-curar-AspProg ojo 3sg-sentir.dolor-AspProg
el dentista está revisando la dentadura del nenenatarenataGanaq loBee iaHantak na laap noGotnatarenataGanaq loBee iahantak na laap noGotn-ataren-ataGan-aG loBe-e i-ahan-tak na l-aap noGotInd-curar-Detr-Nmz diente-Pc 3sg-mirar-AspProg Det 3Pos-boca nene
la chica abrió bien la boca na aHloli iaBatiÄi nawe laapna ahloli iaBatigi nawe laap na ahlo-oli i-aBati-gi nawe l-aap Det mujer-Dim.f 3sg-abrir-Dir Cuant 3Pos-boca
para que él pueda ver bieniaHanetak danake natarenataGanaqiahanetak danake natarenataGanaqi-ahan-tak danake n-ataren-ataGan-aG3sg-mirar-AspProg Pro3 Ind-curar-Detr-Nmz.m
La que cura usa guantes, cubre sus manos danake nataRenataGana iaotee ke Äuantes iapotalGot lkelaqatedanake natarenataGanaGa iaotee ke guantes iapotalGot lkelaqatedanake n-ataren-ataGan-aG-a i-aot-ee ke guantes i-apol-ta-Gat l-kelaGat-ePro3 Ind-curar-Detr-Nmz-f 3sg-usar-Pl Obl guantes 3sg-tapar-AspDur-Cau 3Pos-mano-Pc
la que cura le abrió la boca al niñoda nataRenataGanaGa iaBatiÄi laap da noGot da natarenataGanaGa iaBatigi laap da noGotda n-ataren-ataGan-aG-a i-aBati-gi l-aap da noGotDet Ind-curar-Detr-Nmz-f 3sg-abrir-Loc 3Pos-boca Det nene
cura usando gotasnataRentak Äota litaGaik [ioondota litaGaik]natarentak gota litaGaik [ioondota litaGaik]n-ataren-tak gota lii-Gaik [i-oondo-ta litaGaik]Med-curar-AspProg gota líquido-Atr 3sg-usar-AspDur gotas
la mujer tiene agarrada la cabeza y ni aHlo iokontaÄe lkaitni ahlo iokontage lkaitni ahlo i-okota?a-ge l-kaitDet mujer 3sg-tener-Alat 3Pos-cabeza
tiene algo en la boca pero no sé cuál es su problemave na iaketaa se saden neoka lasaBaGaset ve na iaketaa se saden neoka lasaBaGasetve na i-aketaa se s-aden neoka l-asaBa-aGa-etEx Det 3sg-tener.en.la.boca Neg 1sg-saber IntObj 3Pos-errar-Nmz-??
esta mujer tiene fiebre y le duele la cabezani aHlo ve pajaGa loSimaGa Goik lkiik lkaikni ahlo ve pajaGa loSimaGa Goik lkiik lkaikni ahlo ve pajaGa l-SimaGa Goik l-kiik lkaikDet mujer Ex calor 3Pos-cuerpo Cuant 3Pos-dolor 3Pos-cabeza
tiene los ojos cerrados porque hay mucha luz adentro donde está (ella)iopotaÄi loonqotee ioqotaam Goik laBaq netawiiopotagi loonqotee ioqotaam Goik laBaq netawii-apo-ta-gi l-qote-e ioqotaam Goik laBaq ne-ta-gi3sg-cerrar-AspDur-Loc 3Pos-ojo-Pc Conector Cuant luz Ex-AspDur-Loc
al nenito le duele la panzanuGutuki iBetetak RakomnuGutuki iBetetak rakomnoGot-oki i-Bet-tak rakomnene-Dim.m 3sg-sentir.dolor-AspProg panza
tengo las piernas flacas y la panza hinchadadi itil iapoHtee la'Bati Rakomdi itil iapohtee la’Bati rakomdi i-ti-l i-apoGo-ee l-aBat rakomDet 1Pos-pierna-Pc 3sg-ser.flaco-Pc 3Pos-hinchazón panza
El nenito tiene muy pálido su cuerpodi nuGutuki laiaHsqata loSimaGadi nuGutuki laiahsqata loSimaGadi noGot-oki Ø-laiahsqata l-oSimaGaDet nene-Dim.m 3sg-estar.pálido 3Pos-cuerpo
sufre por el fríoleBetaGanaGa kena no/oomaGaleBetaGanaGa kena no?oomaGal-eBe-ta-Gan-aGa ke-na no?oomaGa3Pos-sentir.dolor-AspDur-Detr-Nmz Obl-Det frío
El doctor usando un palito revisa la garganta del nenitoni nataRenataGana ioondotaa qopakoki iaHantak qosot ni nuGutukini natarenataGana ioondotaa qopakoki iahantak qosot ni nuGutukini n-ataren-ataGan-aG-a i-oondo-ta qopak-oki iahantak qosot ni noGot-okiDet Ind-curar-Detr-Nmz-f 3sg-usar-AspDur palo-Dim.m 3sg-mirar-AspProg garganta Det nene-Dim.m
me pica la gargantaleSikiaGa qosot leSikiaGa qosotl-Sikia-aGa qosot3Pos-cosquilla-Nmz garganta